Erhan Yaşar

Merhabalar,

Yıllarını işletmelerin finansal yapılarını anlamaya ve danışanlarıma yol göstermeye adamış bir mali müşavir olarak, bugün sizlerle en temel konulardan birini, ancak belki de en kritik olanını konuşmak için buradayım: Finansal tablo analizi. Çoğu zaman karmaşık formüller ve anlaşılmaz terimlerle dolu gibi görünen bu konu, aslında bir işletmenin sağlığını anlamanın, nabzını dinlemenin en güvenilir yoludur. Müşavir Rotası için hazırladığım bu çalışmada, sizlere bu rakamların arkasındaki hikayeyi nasıl okuyabileceğinizi, bir uzman gözüyle ama sade bir dille anlatmak istedim.

Neden Bu Konu Bu Kadar Önemli?

Danışanlarıma her zaman söylediğim bir şey var: Sürdürülebilir başarı, tesadüflere değil, isabetli kararlara bağlıdır. İşte bu kararların temelinde de finansal verileri doğru ve etkin bir şekilde analiz etmek yatar. Elimizdeki bilançolar, gelir tabloları; bunlar sadece birer kağıt parçası değil, işletme ortaklarından potansiyel yatırımcılara kadar herkes için kritik bilgiler içeren raporlardır. Benim amacım, bu ham verileri sizler için anlamlı sonuçlara dönüştürmenize yardımcı olmaktır.

Analize Başlarken: Temel Tabloları Tanıyalım

Her analiz, eldeki malzemenin ne olduğunu bilmekle başlar. Bizim için bu malzeme iki temel tablodur: Bilanço ve Gelir Tablosu.

• Bilanço - Anlık Finansal Fotoğraf: Bilanço, o an itibarıyla şirketinizin finansal bir röntgenidir. Varlıklarınız (dönen ve duran) ile bu varlıkları nasıl finanse ettiğinizi gösteren kaynaklarınızı (kısa ve uzun vadeli borçlar ile öz kaynaklar) bir arada sunar. Unutmayın, sağlıklı bir yapıda öz kaynakların toplam borçlardan daha fazla olması, finansal gücünüzün en önemli göstergelerinden biridir.

• Gelir Tablosu - Dönemsel Performans Karnesi: Gelir tablosu ise belirli bir dönemdeki faaliyetlerinizin sonucunu, yani kâr mı zarar mı ettiğinizi gösteren dinamik bir rapordur. Brüt satış kârından başlayarak, faaliyet giderleri ve diğer unsurlar düşüldükten sonra ulaşılan dönem net kârına kadar tüm süreci bizlere anlatır.

Analiz Teknikleri: Rakamları Nasıl Konuştururuz?

Elimizdeki bu tabloları anlamlı kılmak için kullandığım dört temel ve güçlü teknik var.

1. Karşılaştırmalı (Yatay) Analiz: Bu teknikle zaman içinde bir yolculuğa çıkarız. Şirketin bir önceki dönemine göre ne gibi değişimler yaşadığını, büyüyüp küçülmediğini rakamlarla görürüz. Bir kalemdeki artışın nedenini, mutlaka ilişkili olduğu başka bir kalemle birlikte değerlendirmek gerekir.

2. Dikey Analiz: Bu yöntemle, tek bir döneme odaklanarak işletmenin iç yapısının fotoğrafını çekeriz. Örneğin, toplam varlıkların yüzde kaçı stoklarda duruyor veya her 100 TL'lik satışın kaç TL'si kâra dönüşüyor gibi soruların cevabını bu analizle buluruz.

3. Trend Analizi: Bu benim için bir teleskop gibidir. Genellikle 8-10 yıllık uzun bir periyoda bakarak, işletmenin gidişatını, uzun vadedeki başarı ve yatırım politikalarının etkinliğini ölçeriz.

4. Oran (Rasyo) Analizi: Belki de en çok bilinen yöntem budur. Matematiksel formüllerle işletmenin likiditesini (kısa vadeli borç ödeme gücü), mali yapısını, verimliliğini ve en nihayetinde kârlılığını ölçtüğümüz bir finansal check-up'tır. Örneğin;

   • Likidite için: Cari Oran'ın 2/1, Asit-Test Oranı'nın 1/1 olması genel kabul görmüş standartlardır.

   • Mali Yapı için: Borçların Öz Kaynaklara oranının %100'ü geçmemesi istenir.

   • Verimlilik için: Alacak ve stok devir hızları gibi oranlarla varlıkların ne kadar etkin kullanıldığını anlarız.

   • Kârlılık için: Öz Kaynak Kârlılığı ve Net Kâr Oranı gibi göstergelerle faaliyetlerin nihai başarısını ölçeriz.

Peki Bu Analizi Nerede Kullanırız?

Bu tekniklerin en yoğun kullanıldığı alanlardan biri kredi değerlendirme süreçleridir. Kredi kuruluşları, bir işletmenin finansal sağlığını ölçerken bu oranlara bakar ve karar verirler. Bu değerlendirmeyi yaparken de işletmenin kendi geçmişi, sektör ortalamaları ve genel standartlar olmak üzere üç temel kıyaslama yaparlar.

Son Söz

Sözlerimi toparlarken, bu analizin sadece rakamlardan ibaret olmadığını bir kez daha vurgulamak isterim. Finansal tablo analizi, bir işletmenin güçlü ve zayıf yönlerini tespit ederek geleceğe yönelik stratejik kararlar almak için vazgeçilmez bir yönetim aracıdır.

Unutmayın;

"Finansal veriler, bir işletmenin nabzını tutan en önemli göstergelerdir. Doğru analiz edildiğinde, geleceğe ışık tutan bir yol haritası sunarlar."