KURGAN Hayata Geçti: KURGAN Yazısı Geldiğinde Ne Yapmalısınız?

1 Ekim 2025 itibarıyla devreye giren KURGAN sistemi, vergi denetiminde anlık kontrol, yapay zekâ desteği ve yüksek cezai yaptırımlarla yeni bir dönemi başlattı. Türkiye’de vergi denetimi artık klasik inceleme anlayışından çıkıyor; işlemler anlık olarak izleniyor ve riskli durumlar otomatik olarak tespit ediliyor.

KURGAN Nedir?

KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi), Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı (VDK) tarafından geliştirilen yapay zekâ tabanlı bir denetim sistemidir.
Bu sistem, ticari işlemleri, beyanname verilerini, e-belgeleri ve banka hareketlerini eş zamanlı analiz eder. Amaç, sahte belge veya yanıltıcı belge kullanımını önleyerek vergi kayıplarını azaltmaktır.

KURGAN sistemi, mükelleflerin mali işlemlerini gerçek zamanlı olarak izler ve olağan dışı hareket tespit ettiğinde erken uyarı mekanizmasıyla mükellefi bilgilendirir.

Sahte ve Yanıltıcı Belge Nedir?

KURGAN sisteminin hedef aldığı en önemli alanlardan biri belge güvenliğidir.
Vergi mevzuatına göre:

• Sahte belge, gerçekte hiçbir mal veya hizmet alımı olmamasına rağmen düzenlenen belgedir.

• Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge, bir işlem fiilen yapılmış olsa da tutar, miktar veya içerik açısından gerçeğe aykırı bilgilerin yer aldığı belgedir.

Bu tür belgelerin kullanımı, Vergi Usul Kanunu’na göre hem idari para cezası hem de hapis cezası gerektirebilir. Bu nedenle belge düzeninde doğruluk, her zamankinden daha kritik hale gelmiştir.

KURGAN Sistemi Neden Getirildi?

Türkiye’de vergi kayıplarının önemli bir kısmı, yıllardır sahte belge kaynaklı hatalı beyanlardan oluşmaktadır.
KURGAN sistemi bu sorunu ortadan kaldırmak amacıyla hayata geçirilmiştir.
Sistemin temel hedefleri şunlardır:

• Anlık Denetim: Beyannameler, faturalar, banka hareketleri ve stok kayıtları eş zamanlı analiz edilir.

• Risk Skorlaması: Mükelleflere risk puanı atanır, yüksek riskli işlemler tespit edilince uyarı yazısı gönderilir.

• Cezai Uygulamalar: Sahte belge kullanımı için üç kata kadar vergi ziyaı cezası uygulanabilir.

• Teminat ve Haciz Süreci: Riskli işlemler tespit edilirse teminat talep edilir veya haciz işlemleri başlatılabilir.

• Meslek Mensuplarının Sorumluluğu: Mali müşavir ve muhasebecilerin sorumluluk alanı genişlemiştir.

KURGAN Yazısı Geldiğinde Ne Yapılmalı?

KURGAN kapsamında gönderilen yazılar, doğrudan bir suçlama niteliğinde değildir.
Ancak sistemin tespit ettiği riskli işlemler hakkında açıklama talep eder ve cevap verilmemesi özel usulsüzlük cezasına yol açabilir.

Yapılması gereken adımlar:

1. Yazıyı dikkatle inceleyin. İstenen bilgi ve belgeleri tam olarak anlayın.

2. Belge doğruluğunu kontrol edin. Gerçek olmayan veya hatalı kayıt varsa, pişmanlık hükümleri çerçevesinde düzeltme beyanı verilmelidir.

3. Eksik evrak varsa tamamlayın. Sevk irsaliyesi, ödeme dekontu veya sözleşme gibi belgelerin sunulması, işlemin gerçekliğini kanıtlar.

4. Yanıtı zamanında verin. Yazıya süresi içinde dönülmemesi halinde ceza riski artar.

5. Yazıya ek tabloyu doldurun. İşlem detaylarını ve açıklamaları destekleyen belgeleri eksiksiz ekleyin.

Unutulmamalıdır ki KURGAN, şeffaf çalışan işletmeleri cezalandırmak için değil, adil rekabeti güçlendirmek için tasarlanmıştır.

Riskli Mükellef Olmamak İçin Dikkat Edilecek Noktalar

KURGAN sistemiyle birlikte işletmelerin kayıt düzeni, raporlama kalitesi ve beyan tutarlılığı büyük önem taşımaktadır.
Riskli mükellef olarak görünmemek için şu hususlara dikkat edilmelidir:

• e-Fatura, e-Arşiv ve e-Defter kayıtlarının birbiriyle tutarlı olması,

• Stok kayıtlarının fiili envanterle örtüşmesi,

• Beyannamelerin mizan, gelir tablosu ve defterlerle uyumlu olması,

• Ödemelerin banka kanalıyla yapılması,

• Belgeleri destekleyen sevk irsaliyesi ve sözleşmelerin düzenli arşivlenmesi,

• Mali müşavirle sürekli iletişimde olunması.

Bu kontroller, işletmenin hem KURGAN risk skorunu düşürür hem de cezai riskleri önler.

Yeni Dönemde Dijital Denetim Süreçlerine Nasıl Hazırlanılır?

KURGAN’ın aktif hale gelmesiyle birlikte denetim anlayışı da tamamen dijitalleşmiştir.
Artık yalnızca belgeleri saklamak değil, bu belgelerin doğruluğunu dijital sistemlerle desteklemek zorunlu hale gelmiştir.

Mükelleflerin, e-fatura ve e-defter kayıtlarını düzenli olarak kontrol eden, tutarsızlıkları tespit eden sistemler kullanmaları önerilmektedir.
Bu sayede hem KURGAN yazılarına karşı hazırlıklı olunur, hem de olası hatalar beyan aşamasına gelmeden giderilebilir.

Yeni dönemde en önemli hedef, riskleri erken tespit etmek ve denetime hazır veri yapısı oluşturmaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

1. KURGAN sistemi ne zaman devreye girdi?
KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi), 1 Ekim 2025 itibarıyla uygulamaya alındı.

2. KURGAN yazısı almak ne anlama gelir?
Bu yazılar suçlama niteliğinde değildir; sistemin tespit ettiği riskli işlemler hakkında açıklama istenir.

3. KURGAN yazısına cevap verilmezse ne olur?
Yanıt verilmemesi veya eksik bilgi sunulması, Vergi Usul Kanunu’na göre özel usulsüzlük cezasına neden olabilir.

4. Riskli mükellef olmamak için ne yapılmalı?
Belgelerin doğruluğu, e-belgeler arası tutarlılık, stok-beşeri kaynak uyumu ve banka kayıtlarının düzenli olması gerekir.