İzaha Davet Nedir? İzaha Davet Yazısı Geldiğinde Ne Yapmalısınız?

İzaha Davet Uygulaması, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergiye gönüllü uyumu artırmak ve mükellefleri gereksiz incelemelerden korumak amacıyla 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 370. maddesi kapsamında uygulamaya konulan bir sistemdir.
Bu sistem, idarenin yaptığı ön tespitler sonucunda vergi ziyaına sebebiyet verme ihtimali bulunan mükelleflerden açıklama talep edilmesini sağlar.

İzaha Davet Uygulamasının Amacı Nedir?

İzaha davet sistemi, klasik vergi incelemelerine alternatif olarak mükelleflerin sürece aktif şekilde katılımını hedefler.
Amaç;

  • Vergi kayıp ve kaçaklarını azaltmak,

  • Mükellef ile idare arasındaki uyuşmazlıkları en aza indirmek,

  • Gönüllü uyumu teşvik ederek vergi sistemine güveni artırmaktır.

Bu kapsamda, GİB ve Vergi Denetim Kurulu tarafından yapılan analizlerde vergi ziyaı riski tespit edilen mükelleflere, doğrudan inceleme başlatmak yerine önce “izaha davet yazısı” gönderilir.

📩 İzaha Davet Nasıl Başlatılır?

İzaha davet uygulaması mükellef başvurusu ile başlamaz, yalnızca idarenin ön tespitine dayalı olarak yürütülür.
Bu süreçte:

  • Ön tespit, GİB veya Vergi Denetim Kurulu bünyesindeki Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonları tarafından yapılır.

  • Komisyon, mükellef hakkında vergi ziyaı riski olduğuna dair bilgi, belge veya veriler tespit ederse, mükellefe izaha davet yazısı tebliğ eder.

  • Yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 günlük bir izah süresi başlar.

İzaha Davet Yazısı Geldiğinde Ne Yapmalısınız?

Eğer size Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan “İzaha Davet Yazısı” geldiyse, bu durum henüz bir vergi incelemesi başlatılmadığı, ancak vergi ziyaı şüphesi bulunduğu anlamına gelir.

Bu noktada yapılması gereken adımlar şunlardır:

  1. 30 Günlük Süreyi Kaçırmayın
    İzaha davet yazısının size ulaştığı tarihten itibaren 30 gün içinde açıklamanızı yapmanız gerekir.
    Bu süre içinde izah yapılmazsa, süreç doğrudan vergi incelemesine dönüşebilir.

  2. Dijital Vergi Dairesi Üzerinden Başvuru Yapın
    İzah işlemleri, dijital.gib.gov.tr adresinde yer alan “Bilgilerim → İzaha Davet İşlemleri” menüsünden elektronik olarak yapılabilir.
    Dilerseniz komisyona yazılı veya sözlü olarak da açıklama sunabilirsiniz.

  3. Belgelerle Destekleyin
    Açıklamanızı, Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesi kapsamında defter, belge veya diğer delillerle desteklemeniz değerlendirme sürecinde önemlidir.

  4. Sonucu Takip Edin
    Komisyon, izahınızı en geç 45 gün içinde değerlendirir.

    • İzah kabul edilirse, mükellef hakkında vergi incelemesine sevk yapılmaz.

    • İzah yetersiz bulunursa, ön tespitte belirtilen tutarın beyan edilmesi ve vergilerin ödenmesi gerekir.

İzaha Davet Sürecinde Ceza Uygulaması Nasıl Olur?

İzahın yetersiz bulunması durumunda, mükellef ön tespit konusuyla ilgili beyanname vererek ödemesini 30 gün içinde yaparsa, vergi ziyaı cezası %20 oranında indirimli uygulanır.
Ancak bu süre geçerse veya ödeme yapılmazsa ceza oranı %50’ye çıkar ve “izah zammı” gecikme faizine dönüşür.

🔸 Önemli: İzaha davet kapsamında işlem yapılan mükellefler, aynı konu için pişmanlık hükümlerinden (VUK 371) yararlanamaz.

İzaha Davet Kapsamına Girmeyen Durumlar

Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde tanımlanan kaçakçılık fiilleri (örneğin sahte belge düzenleme) izaha davet kapsamı dışındadır.
Ancak, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge (SMİYB) kullanımına dair tutar:

  • 700.000 TL’yi aşmıyorsa veya

  • İlgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini geçmiyorsa,

bu durumda mükellefe SMİYB ön tespit yazısı gönderilir ve 30 gün içinde düzeltme hakkı tanınır.

💡 İzaha Davet Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Yazı tebliğ edildiği anda süre başlar; itiraz süresi yoktur.

  • Beyanname verirken “ön tespit referans numarasını” mutlaka beyannameye ekleyin.

  • İzah sürecini mali müşavirinizle birlikte yürütmek, belge hazırlığında hataları önler.

  • Süre bitmeden yapılmayan izahlar, indirimli ceza hakkını ortadan kaldırır.

İzaha davet sistemi, vergi idaresiyle mükellef arasında diyalog temelli bir denetim anlayışı getirir.
Bu sistem sayesinde, vergi ziyaı iddialarına konu olan işlemler incelemeye gitmeden çözülebilir; böylece hem mükellefler cezai yaptırımlardan korunur hem de gönüllü uyum teşvik edilir.

Kaynaklar:

  • Gelir İdaresi Başkanlığı – İzaha Davet Uygulaması Rehberi (Ekim 2025, Yayın No: 573)

  • 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu – Madde 370 ve 376

  • 519 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

  • https://www.gib.gov.tr

Diğer Makaleler