Yapı Kooperatiflerinin İnşa Ettikleri Konutları BSMV Ve KKDF Yönünden Değerlendirilmesi

6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28 inci maddesinin birinci fıkrasında, banka ve sigorta şirketlerinin 10/6/1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine, her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paraların BSMV'ye tabi olduğu; mükellefi belirleyen 30 uncu maddesinde ise BSMV'yi banka ve bankerlerle sigorta şirketlerinin ödeyeceği hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanunun, 7491 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin (c) bendiyle 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının (y) bendi, "İpotek finansmanı kuruluşlarının ve konut finansmanı fonlarının, 6362 sayılı Kanunun 57 nci maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanı kapsamında yaptıkları tüm işlemler ile konut finansmanı kuruluşları tarafından aynı Kanun kapsamında kredinin kullanıldığı tarih itibarıyla üzerine kayıtlı konuta sahip olmayan tüketicilere kullandırılan konut kredileri ile bu kredilerin refinansmanı dolayısıyla lehe alınan paralar." şeklinde değiştirilmiş olup, söz konusu değişiklik 28/12/2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu değişiklik uyarınca, kredinin kullanıldığı tarih itibarıyla üzerine kayıtlı konuta sahip olanların doğrudan kullandıkları konut kredileri dolayısıyla lehe alınan paralar istisna kapsamı dışına çıkarılmak suretiyle konut kredilerinde istisna uygulamasına sınırlama getirilmiştir.

 30/12/2012 tarihinde yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 57 nci maddesinin birinci fıkrasında; "Konut finansmanı, konut edinmeleri amacıyla tüketicilere kredi kullandırılması, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması, sahip oldukları konutların teminatı altında tüketicilere kredi kullandırılması ve bu kredilerin yeniden finansmanı amacıyla kredi kullandırılmasıdır. Konut finansmanı kuruluşları, konut finansmanı fonları ve ipotek finansmanı kuruluşlarının bu kredilere ve alacaklara dayalı veya bunların teminatı altındaki işlemleri de bu kapsamdadır." hükmü bulunmaktadır.

12/5/1988 tarihli ve 88/12944 sayılı Kararnameye ilişkin KKDF Hakkında 6 Sıra No.lu Tebliğin 2 nci maddesinde; bankalar ve finansman şirketlerince kullandırılan tüketici kredilerinde (gerçek kişilere ticari amaçla kullanılmamak kaydıyla kullandırılan krediler) % 15 oranında, diğer kredilerde ise % 0 (sıfır) oranında KKDF kesintisi yapılacağı karara bağlanmıştır. Aynı Tebliğin 3 üncü maddesinin 2 numaralı bendinde ise konut ve yapı tasarrufu kredileri ile gerçek kişilere kendi ihtiyaçları için kullandırılan konut inşaat kredileri fon kesintisinden muaf tutulmuştur.

Önemli noktası, bankalarca gerçek kişilere konut alımına ilişkin kullandırılan konut kredilerinin, konutun ipotekle teminat altına alınması şartıyla BSMV'den istisna tutulması ve bu kredilerden KKDF kesintisi yapılmaması mümkün olup, konutun edinimi ile kredi kullanımı işlemlerinin eşzamanlı olarak yapılması gerekmektedir.

28/12/2023 tarihinden itibaren kullanılan konut kredilerinde, sadece kredinin kullanıldığı tarih itibarıyla üzerine kayıtlı konuta sahip olmayan tüketicilere kullandırılan konut kredilerinin BSMV istisnasından faydalanması mümkün bulunmaktadır.

Yapı kooperatiflerinin inşa ettikleri konutların ferdileşme sonrasında konut kredisi ve ipotek tesis işleminin aynı zamanda olmaması halinde BSMV ve KKDF nasıl olmaktadır.

6362 sayılı Kanunun 57 nci maddesi uyarınca ipotekle teminat altına alınmış bir kredinin konut finansmanı kapsamında olduğu konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamakla birlikte, dilekçe konusu işlemde de ipotek tesisinin öngörüldüğü ancak ipotek ve ferdileşme işlemlerinin aynı gün içerisinde yapılmasının sistemsel olarak mümkün olmaması nedeniyle ferdileşme işlemi sonuçlandıktan sonra bankaca ipotek işleminin yapılabileceğinin ve bahse konu ferdileşme ve ipotek işlemlerinin eş zamanlı olarak yapılmasına engel teşkil eden durumun Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının sistemsel yazılım sorunundan kaynaklandığının ifade edildiği dikkate alındığında; konut finansmanı kuruluşunun kredi kullanma aşamasında konut edinimi amacını tespit etmesi ve ferdileşme sonrası ipotek tesis etme sorumluluğunun konut finansmanı kuruluşunca üstlenilmesi kaydıyla, söz konusu işlemin 6362 sayılı Kanunun 57 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olduğu yönünde görüş bildirilmiştir.

Özetle, ferdileşme ve ipotek işlemlerinin eş zamanlı olarak yapılmasına engel teşkil eden durumun Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün sistemsel yazılım sorunundan kaynaklandığı dikkate alındığında; bahsedilen konut yapı kooperatifi üyelerine kullandırılacak kredilerin konut edinimi amacı ile banka da yeterli bilgi ve belgelerle tespit edilmesi ve ferdileşme sonrası ipotek tesis etme sorumluluğunun da üstlenilmesi kaydıyla, bahse konu kredilerin konut finansmanı kapsamında değerlendirilerek bu krediler dolayısıyla lehe alınan paralara BSMV istisnası uygulanması ve söz konusu kredilerden fon kesintisi yapılmaması mümkün bulunmaktadır.

28/12/2023 tarihinden itibaren kullanılan konut kredilerinde BSMV istisnasından faydalanılabilmesi için tüketicinin kredinin kullanıldığı tarih itibarıyla üzerine kayıtlı konutunun/konut hissesinin bulunmaması gerekmektedir.

Kaynaklar

Resmi Gazete(6802 Sayılı Kanun), (1956), Gider Vergiler Kanunu. 13 Temmuz 1956.

05.11.2024 tarih ve 1562037 sayılı Özelge

Melek ÖZ (2022). Bütçe Gelirleri İçerisinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinin İncelenmesi: 2012-2022. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11 (44), 765 - 780.

Melek ÖZ (2022). Hizmet Vergisi Beyannamesine Eklenen “Bildirimler” Sekmesinin, Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi Açısından Değerlendirilmesi. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11(42), 311 - 330.