Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin Tahsilatları ve Analizi
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV), finansal işlemler üzerinden alınan bir hizmet vergisidir. BSMV’nin konusu, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28. maddesinde banka ve sigorta şirketlerinin 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’na göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ibaresiyle verginin konusunun ne olduğunu açıklanmıştır.
6802 sayılı Gider Vergisi Kanununun 28. maddesinde, bankerlerin BSMV kapsamına giren işlemleri açıklamak gerekirse;
Banka muamele ve hizmetleri,
Kendileri veya başkaları adına menkul kıymet alıp satmayı, alım– satıma aracılık etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri,
Mevduat faizi vermek veya başka isimlerle faiz ve benzeri menfaatler sağlamak için sürekli halde para toplama işleri,
Ödünç para verme işleri”.
BSMV’nin mükelleflerinin kim olduğu konusuna 6802 sayılı kanunun 30. maddesinde yer verilmiştir. Bu maddeye göre, “Banka ve sigorta muameleleri vergisini banka ve bankerlerle sigorta şirketleri öder. Sigorta aracıları tarafından yapılan sigorta işlemlerinde de verginin mükellefi sigorta şirketleridir” şeklinde tanımlanmaktadır.
BSMV’de matrah, 6802 sayılı Kanunun 31. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, “Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin matrahı 28 inci maddede yazılı paraların tutarıdır. Kambiyo alım ve satım muamelelerinde kambiyo satışlarının tutarı vergiye matrah olur. Sigorta işlemlerinde verginin matrahı, bu işlem dolayısıyla poliçede yer alan prim tutarıdır.” şeklinde düzenlenmiştir.
BSMV’nin oran yapısını incelediğimizde mezkûr kanunun 33 üncü maddesinde belirtildiği gibi oran %15 olarak belirlenmiştir.
Tablo 1’de bankacılık işlemleri; kredi işlemleri, para transferleri, kredi kartı işlemleri, sigorta işlemleri olan; sigorta primleri ve sigorta tazminatları, döviz ve yatırım işlemleri; döviz alım-satım işlemleri ve hisse senedi ve tahvil işlemleri BSMV’ye tabidir.
Burada önemli husus, kambiyo işlemlerinde uygulanacak BSMV oranı değişiklik göstermiştir. Bu değişiklik şu şekilde;
07.12.2019 tarihine kadar – %01 (binde bir)
07.12.2019 – 24.05.2020 döneminde – %02 (binde iki)
24.05.2020 – 30.09.2020 döneminde – %1 (yüzde bir)
30.09.2020 tarihinden itibaren – %02 (binde iki)
Örnek 1: Bayan (M), mobil bankacılı aracılığı ile 100 dolar almıştır.
BSMV = Vergiye Tabi Gelir x BSMV Oranı
Kur 1 Dolar: 36,96
100x36,96= 3.696 TL
BSMV Tutarı: 3.696x0,02=73,92
Bu tutarı, banka tarafından vergi dairesine beyan etmektedir.
BSMV son yıllar bütçe içerisinde artış göstermiştir. Özellikle 2018 ve sonrasında yaşanan gelişmeler büyük rol oynamıştır. 2018 ve sonrasında yaşanan gelişmelerin özeti;
2018 Ağustos 2018’den beri Türk Lirasının değer kaybı nedeniyle dolarizasyon (ulusal paradan kaçış) yaşanmaktadır. Döviz kuru (1$) Temmuz 2018’de 4,79 TL, 1 Ağustos 2018 5,00 TL ve 13 Ağustos 7,21 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu nedenle kambiyo işlemlerinin de artması sonucu kambiyo işlemlerinde uygulanacak BSMV oranı değişim süreci yaşanmıştır.
2020 yılında COVID-19 ile birlikte, devlet tarafından, kredi ve borçların yeniden yapılandırılması, piyasaya likidite desteği sunulması, düşük faizli kredi seçenekleri ve politika faiz oranlarında değişiklik gibi para politikalarını içeren bir takım parasal politikalar uygulanmıştır. Ülkemizde bu kapsamda “Ekonomik İstikrar Kalkanı Tedbir” paketi kapsamında devreye sokulan tedbirlerden biri de kredilerdir. Bu süreçte gerek bireysel müşteriler gerekse ticari müşteriler düşük faizli kredi seçenekleri sunulmuştur. Bu sayede kredi hacmi artmıştır. Bu artışla bankacılık sektörü kredi hacmindeki genişleme ve sigortacılık faaliyetleri kaynaklanan işlem ücretleri ile BSMV artmasının bir diğer nedeni olmuştur.
Enflasyonun yükselmesiyle birlikte TL değer kaybı ile dolarizasyon (ulusal paradan kaçış) sonucu döviz talebinde yaşanan artıştır.
Grafik 1: Ocak-Mayıs 2025 BSMV Tahsilatları(BİN TL)
Kaynak:https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri verilerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.
Yaşanan gelişmeler sonucu, BSMV önemi yıllar itibaren artmıştır. ekrBu kapsamda, Banka Muameleleri Vergisi bütçe çerisindeki tahsilat tutarı her geçen yıl artmıştır.
Kaynaklar
Resmi Gazete(6802 Sayılı Kanun), (1956), Gider Vergiler Kanunu. 13 Temmuz 1956.
Cumhurbaşkanı Kararı, Karar Sayısı:3031, Kabul Tarihi: 29.9.2020,RG 30.9.2020/31260
Öz, M (2022). Bütçe Gelirleri İçerisinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinin İncelenmesi: 2012-2022. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11 (44), 765 - 780.
Öz, M (2022). Hizmet Vergisi Beyannamesine Eklenen “Bildirimler” Sekmesinin, Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi Açısından Değerlendirilmesi. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11(42), 311 - 330.
