Şirket Araçlarının Vergilendirilmesinde Kritik Noktalar Neler?

Şirket aktifine kayıtlı araçların alımı, satımı ve giderlerinin muhasebeleştirilmesi, mali müşavirlerin en sık karşılaştığı karmaşık konulardan biridir. Bir aracın "binek" mi yoksa "ticari" mi sayılacağı; KDV Kanunu'na göre KDV indirimini, MTV Kanunu'na göre gider kaydını ve 54 Seri Nolu KDV Sirküsü'ne göre satış KDV oranını doğrudan etkilemektedir. Müşavir Rotası olarak, bu üç temel mevzuatı birleştirerek şirket araçlarının vergi karşısındaki durumunu netleştiriyoruz.

Araç Alımında KDV İndirimi: KDV Kanunu 30/b Engeli

Bir mali müşavirin araç alım faturasını işlerken sorması gereken ilk soru, KDV'nin indirilip indirilemeyeceğidir. Bu sorunun cevabı 3065 sayılı KDV Kanunu'nun 30/b maddesinde gizlidir.

• Kural: Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olmayan mükelleflerin, binek otomobili alımında yüklendikleri KDV indirim konusu yapılamaz.

• Binek Oto KDV'si Ne Olur?: İndirilemeyen bu KDV, maliyet veya gider olarak dikkate alınır.

  • Doğrudan gider yazılabilir.

  • Taşıtın maliyetine eklenerek amortisman yoluyla itfa edilebilir.

• Ticari Araçlarda Durum: Kamyonet, pick-up, minibüs, otobüs gibi (II) sayılı tarifedeki ticari araçların alımında ödenen KDV ise doğrudan indirim konusu yapılabilir.

Aracın "binek" mi "ticari" mi olduğuna karar verirken ruhsattaki tanımdan ziyade Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) kodu ve aracın yapısal özellikleri (örn: çift sıra koltuklu pick-up'lar) esastır. Hatalı yorum, KDV indirimi nedeniyle cezalı tarhiyatlara yol açabilir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) Gider Yazılır mı? (MTV Kanunu)

Araç alımından sonraki en önemli sürekli gider kalemi Motorlu Taşıtlar Vergisidir. 197 sayılı MTV Kanunu, hangi araçların MTV'sinin gider yazılıp yazılamayacağını net bir şekilde belirler.

• KKEG Olan Durum (Gider Yazılamaz): MTV Kanunu'nun (I) sayılı tarifesinde yer alan taşıtlar (binek otomobiller, jeepler, motosikletler vb.) için ödenen MTV, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez (KKEG).

• Gider Yazılabilen Durum:

  • (I) sayılı tarife dışında kalan (minibüs, otobüs, kamyon, kamyonet vb.) taşıtlara ait MTV, doğrudan gider olarak kayıtlara alınabilir.

  • İstisna: Faaliyet konusu sadece araç kiralama veya işletme olan şirketler (rent-a-car firmaları gibi), (I) sayılı tarifedeki binek otolar için ödedikleri MTV'yi gider olarak yazabilirler.

Kullanılmış Araç Satışında KDV Oranı (54 Seri Nolu KDV Sirküsü Işığında)

Şirket aktifindeki bir aracın satışı, KDV oranları açısından en karmaşık alandır. Burada devreye Gelir İdaresi Başkanlığı'nın yayımladığı 54 Seri Nolu KDV Sirküsü girmektedir.

Bu sirkü, kullanılmış araç satışlarındaki KDV oranını, aracın KDV'sinin alımda indirilip indirilmediğine bağlar.

• Kural 1: %1 KDV Uygulaması (Binek Otomobiller için)

  • Eğer satılan binek otomobilin KDV'si, KDV Kanunu 30/b maddesi uyarınca alımda indirim konusu yapılamamışsa, bu aracın satışında KDV oranı %1 olarak uygulanır.

  • (Örnek: Bir danışmanlık firmasının aktifindeki müdür aracının satışı.)

• Kural 2: %20 KDV Uygulaması (Genel Oran)

  • Eğer satılan binek otomobilin KDV'si alımda indirim konusu yapılmışsa (örn: bir araç kiralama veya galeri firması), bu aracın satışında genel KDV oranı (şu an %20) uygulanır.

  • Satılan araç ticari bir araçsa (kamyon, kamyonet vb.), alımda KDV'si indirilmiş olacağından, satışında her zaman genel KDV oranı (%20) uygulanır.

Özet Tablo: Binek Oto ve Ticari Araç Farkları

Sonuç ve Müşavir Rotası Değerlendirmesi

Görüldüğü üzere, bir taşıtın vergi kanunları karşısındaki durumu, tek bir kanuna göre değil; KDV Kanunu, MTV Kanunu ve ilgili sirkülerin bir bütün olarak incelenmesiyle belirlenebilir.

Mali müşavirler için en kritik nokta, daha en başta aracın doğru sınıflandırılmasını (binek/ticari) yapmaktır. Bu tespit, hem alımdaki KDV indirimini, hem ödenen MTV'nin gider kaydını hem de gelecekteki satış KDV oranını doğrudan belirleyecektir. Hatalı bir sınıflandırma, mükellefleri yıllar sonra bile cezalı vergi tarhiyatları ile karşı karşıya bırakabilir.