Dernekler ve Vakıflar Vergiden Muaf mı? Hangi Gelirler Vergiye Tabi?

Türkiye’de dernekler ve vakıflar, kamu yararına veya toplumsal faydaya yönelik olarak kurulan, kâr amacı gütmeyen tüzel kişiliklerdir.
Ancak, bu tüzel kişiliklerin bazı gelirleri vergiden muaf iken, bazı gelirleri vergiye tabi olabilmektedir.
Bu ayrımın doğru yapılmaması durumunda, iktisadi işletme oluşumu ve kurumlar vergisi yükümlülüğü gibi önemli sonuçlar doğabilir.

2025 yılı itibarıyla yürürlükteki Kurumlar Vergisi Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Dernekler Kanunu hükümleri uyarınca,
dernek ve vakıfların gelirleri beş ana başlıkta incelenmektedir: bağışlar, aidatlar, ticari faaliyet gelirleri, kira ve faiz gelirleri ile iktisadi işletme kazançları.

Dernek ve Vakıf Gelirlerinin Vergisel Değerlendirmesi

Gelir Türü

Vergisel Durum

Açıklama

Bağış ve Yardımlar

Vergiden istisna

Karşılıksız, tüzükteki amaca uygun bağışlar kurum kazancı sayılmaz.

Üyelik Aidatları

Kurumlar vergisi dışı

Üyelerden alınan aidatlar kazanç niteliği taşımadığı için beyan edilmez.

Ticari Faaliyet Gelirleri

Vergiye tabi

Dernek veya vakıf işletme kurup mal/hizmet satışı yaparsa kurumlar vergisine tabidir.

Gayrimenkul Kira Gelirleri

Vergiye tabi (istisna sınırı dahilinde)

Kira gelirleri yıllık istisna tutarını aşarsa beyan edilmelidir.

Faiz ve Repo Gelirleri

Kurumlar vergisine tabi

Banka faizleri, repo ve menkul kıymet gelirleri ticari kazanç sayılır.

İktisadi İşletme Geliri

Kurumlar vergisine tabi

Süreklilik gösteren gelir getirici faaliyetlerde iktisadi işletme oluşur.

Yurtdışı Fonlar ve Hibeler

Duruma göre vergiye tabi

Yurt dışı bağışlar amaca aykırı kullanılırsa gelir sayılır ve vergilendirilir.

Derneklerde ve Vakıflarda İktisadi İşletme Kavramı

İktisadi işletme, dernek veya vakfın tüzüğünde yer almayan, gelir getirici, süreklilik arz eden faaliyetlerinden doğan yapıdır.
Bu işletme, dernekten veya vakıftan ayrı bir vergi mükellefiyeti taşır ve aşağıdaki özellikleri barındırır:

  • Faaliyet ticari nitelik taşır,

  • Gelir devamlılık gösterir,

  • Elde edilen kazanç mal veya hizmet karşılığıdır,

  • Faaliyet doğrudan derneğin amacına yönelik değildir.

Örnek:
Bir derneğin lokanta işletmesi açması, yayın satışı yapması veya kurs düzenleyip ücret alması durumunda, bu faaliyet iktisadi işletme sayılır ve kurumlar vergisi, KDV, stopaj gibi yükümlülükler doğar.

Vergiden Muaf Gelirler

Dernek ve vakıfların vergiden muaf gelirleri aşağıdaki gibidir:

  • Tüzükte yer alan amacı gerçekleştirmeye yönelik bağış ve yardımlar,

  • Üyelik aidatları, giriş ödentileri, bağış kampanyalarından elde edilen gelirler,

  • Kamu kurumları veya fonlardan alınan ve proje amaçlı kullanılan kaynaklar,

  • Yardım toplama kanunu kapsamında yapılan karşılıksız gelirler.

Bu gelirlerin ticari bir nitelik kazanmaması gerekir.
Aksi takdirde, vergi idaresi tarafından “gelir getirici faaliyet” olarak değerlendirilip iktisadi işletme sayılabilir.

Gayrimenkul, Faiz ve Diğer Gelirlerin Vergilendirilmesi

Dernek veya vakıfların sahip oldukları gayrimenkullerden elde ettikleri kira gelirleri,
belirli istisna sınırlarını aşması durumunda Kurumlar Vergisi ve KDV yönünden beyan edilmelidir.

Ayrıca:

  • Banka faiz gelirleri, repo kazançları ve menkul kıymet gelirleri,
    dernek veya vakfın amacıyla doğrudan ilgili olmadığından vergiye tabidir.

  • Bu tür gelirler, “iktisadi işletme” kapsamında beyan edilir ve vergilendirilir.

Muhasebe ve Beyanname Yükümlülükleri

  • İktisadi işletmeler, ayrı bir vergi kimlik numarası ile beyanname verir.

  • Kurumlar vergisi oranı genel mükelleflerle aynıdır (%25).

  • Ticari faaliyetleri olan dernek/vakıf işletmeleri, ayrıca KDV, muhtasar ve geçici vergi beyannamelerini de düzenler.

  • Faaliyet gelirleri yıllık bilanço veya işletme hesabı esasına göre tutulur.

Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Dernek tüzüğünde yer almayan faaliyetler gelir sayılır, vergiden muaf değildir.

  • Proje bazlı hibelerde, harcama amaç dışı yapılırsa vergi riski doğar.

  • Bağış makbuzlarının Dernekler Kanunu ve Vergi Usul Kanunu’na uygun düzenlenmesi gerekir.

  • Vergiden muafiyeti bulunan vakıflar bile, iktisadi işletme oluşturduklarında kurumlar vergisine tabi olur.

  • Bağış ve yardımların belgelendirilmesi, vergi denetimlerinde kritik öneme sahiptir.

Örnek Senaryo: Vergiye Tabi Faaliyet

Bir vakıf, eğitim faaliyetleri için kurs düzenleyip katılımcılardan ücret alıyorsa;
bu faaliyet tüzükte yer alsa bile gelir getirici nitelik taşıdığı için iktisadi işletme olarak değerlendirilir.
Dolayısıyla, bu gelir üzerinden kurumlar vergisi hesaplanmalı ve ilgili beyanname verilmelidir.

Şeffaflık, Uyum ve Doğru Vergilendirme

Dernek ve vakıf gelirlerinin vergisel statüsü, gelirin niteliğine göre değişmektedir.
Bu nedenle, her gelir türü için amaç uygunluğu, devamlılık ve ticari nitelik kriterlerinin dikkatle değerlendirilmesi gerekir.
Mali müşavirler ve yöneticiler, dernek ve vakıf işlemlerinde muhasebe düzenini bu esaslara göre planlamalıdır.

Doğru sınıflandırılmış gelir yapısı, hem vergi risklerini azaltır hem de yasal muafiyetlerin korunmasını sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular

1️⃣ Dernek aidatları vergiye tabi midir?
Hayır. Üyelik aidatları, kazanç niteliği taşımadığı için kurumlar vergisine tabi değildir.

2️⃣ Dernek işletmesi kâr ederse vergi doğar mı?
Evet. Ticari faaliyet yürüten dernek işletmeleri kurumlar vergisi, KDV ve muhtasar beyannamelere tabidir.

3️⃣ Vakıf taşınmaz kiraya verirse vergilendirilir mi?
Evet. Gayrimenkul kira gelirleri belirli istisna sınırını aşarsa beyan edilmelidir.

4️⃣ Yurt dışı fonlar her zaman vergiden muaf mı?
Hayır. Fonun amaca uygun kullanılmaması veya proje dışı harcanması halinde vergiye tabi hale gelir.

5️⃣ İktisadi işletme nedir?
Dernek veya vakfın, gelir getirici ve süreklilik arz eden faaliyetlerinden doğan ayrı bir ticari yapıdır.
Bu işletme, kurumlar vergisi mükellefidir.

📎 Kaynaklar

  • Kurumlar Vergisi Kanunu (5520)

  • Dernekler Kanunu (5253)

Diğer Makaleler