ÖTV Nedir, Hangi Ürünlerde Uygulanır ve Nasıl Hesaplanır?
1. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Nedir?
ÖTV, 2002 yılında yürürlüğe giren 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu ile Türk vergi sistemine dahil edilmiştir. Bu vergi türü, genellikle maktu vergi ya da oran esaslı vergi olarak tahsil edilir ve tüketimi yüksek olan mallar üzerinden alınır. Verginin amacı, hem gelir elde etmek hem de kamu sağlığını veya çevreyi koruma hedefleri doğrultusunda bazı tüketimleri sınırlamaktır.
Türkiye’ye ÖTV’yi getiren düzenleme, 4760 sayılı kanun olup, öncesinde farklı vergi türleri altında toplanan tüketim vergilerini tek çatı altında toplamıştır.
2. Hangi Ürünlerde ÖTV Uygulanır?
ÖTV hesaplama işlemi, ürünün bulunduğu listeye göre değişmektedir. ÖTV düzenlemesi, genellikle lüks ya da çevresel etkisi yüksek ürünler için geçerlidir. ÖTV uygulanan başlıca ürün grupları şunlardır:
Motorlu kara taşıtları (otomobil, motosiklet, kamyonet vb.)
Alkollü içecekler ve tütün mamulleri
Akaryakıt ürünleri ve doğal gaz
Beyaz eşya ve dayanıklı tüketim malları
Değerli taş ve mücevherat ürünleri
Özellikle son zamanlarda gündemde olan akaryakıta ÖTV zammı ve araçların ÖTV’siz fiyatları ile ilgili düzenlemeler kamuoyunda büyük ilgi uyandırmaktadır.
3. ÖTV Kanunu’na Ekli Listelerde Hangi Mallar Vardır?
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli listeler, hangi ürünlerden ne oranda vergi alınacağını belirler. Bu listeler şunlardır:
I Sayılı Liste: Petrol ürünleri, doğalgaz, solvent, LPG vb.
II Sayılı Liste: Motorlu taşıtlar (otomobil, motosiklet vb.)
III Sayılı Liste: Alkollü içecekler ve tütün mamulleri
IV Sayılı Liste: Kozmetik, cep telefonu, beyaz eşya ve diğer dayanıklı tüketim malları
4760 sayılı kanunun IV sayılı listesi, özellikle yeni çıkan Resmî Gazete ÖTV düzenlemeleri ile sıkça güncellenmektedir. Örneğin, cep telefonlarına getirilen ÖTV zammı, bu listenin doğrudan etkilediği bir alandır.
4. Kimler ÖTV Mükellefidir?
ÖTV mükellefleri, ÖTV’ye tabi malları üreten, ithal eden veya satışını gerçekleştiren gerçek ya da tüzel kişilerdir. Yani:
Araç ithalatçıları
Petrol rafinerileri
Alkollü içki veya tütün üreticileri
Cep telefonu ithalatçıları
Bu kişiler, beyanname vererek ÖTV ödeme yükümlülüğünü yerine getirir. ÖTV beyannameleri dijital vergi dairesi, İnternet Vergi Dairesi veya e-beyanname sistemi üzerinden verilir.
5. ÖTV’de Vergilendirme Dönemleri Nasıldır?
ÖTV yönünden vergilendirme, genellikle aylık dönemler hâlinde yapılır. Her ayın başında, bir önceki aya ait ÖTV beyannamesi düzenlenir ve ödeme işlemi gerçekleştirilir.
Beyanname verme süresi: İlgili ayı izleyen ayın 15’ine kadar
Ödeme süresi: Aynı ayın 15’ine kadar
ÖTV’de maktu vergi veya oransal vergi uygulanıp uygulanmadığı, ürünün hangi listeye girdiğine bağlı olarak değişir. Örneğin, bazı akaryakıt ürünlerinde maktu vergi uygulanırken, bazı motorlu taşıtlarda ÖTV oranları, aracın silindir hacmine veya matrahına göre hesaplanmaktadır.
ÖTV Hesaplama ve Takip Süreci Neden Önemlidir?
ÖTV, hem devletin gelir kaynağı hem de ekonomik ve sosyal politikaların bir aracıdır. ÖTV hesaplama sürecinde araçların ÖTV’siz fiyatları, ürünün türü ve bulunduğu liste dikkate alınmalıdır. Resmî Gazete ÖTV düzenlemeleri, vergi oranları ve kapsamdaki ürünlerde değişikliklere yol açabileceğinden, mükelleflerin bu yayınları yakından takip etmesi gerekir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
ÖTV nedir?
Belirli ürün ve mallar üzerinden alınan, harcamaya dayalı dolaylı bir vergidir.
ÖTV nasıl hesaplanır?
Ürünün vergisiz satış fiyatına, ilgili listede belirtilen oran uygulanarak hesaplanır.
ÖTV düzenlemesi neye göre yapılır?
4760 sayılı kanuna göre, Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararları ile güncellenebilir.
Araçlarda ÖTV oranı neye göre değişir?
Motor hacmi, vergisiz satış bedeli ve aracın sınıfına göre değişir.
ÖTV beyannamesi nasıl verilir?
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın e-beyanname ve dijital vergi dairesi sistemleri üzerinden verilir.
İlgili mevzuata bakın; 4760 Sayılı ÖTV Kanununa Ekli (I) Sayılı Liste, ÖTV Kanununun 12 nci Maddesinin (5) Numaralı Fıkrası Uyarınca Güncellenmiştir
Podcast dinleyin; Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Değişiklikleri 2025
