Gümrük Çıkış Beyannamesi (GÇB) Nedir, Nasıl Sorgulanır?

Gümrük işlemleri, ihracat yapan tüm işletmeler için kritik öneme sahiptir. Yurt dışına mal gönderen firmaların yasal süreçleri eksiksiz yürütmesi gerekir ve bu sürecin en temel belgelerinden biri de Gümrük Çıkış Beyannamesi (GÇB)’dir.

Bu yazıda GÇB nedir, nasıl alınır, nasıl sorgulanır, işletmeler neden bu belgeyi takip etmeli gibi en sık sorulan soruları adım adım ve sade bir dille açıklıyoruz.

Hazırsanız başlayalım…

Gümrük Beyannamesi Nedir?

Gümrük beyannamesi, bir malın ülkeye giriş veya çıkışında gümrük idaresine sunulan ve mallara ilişkin bilgilerin resmî olarak beyan edildiği belgedir.

Bu belgede malın;

• türü,

• miktarı,

• değeri,

• menşei
  gibi kritik bilgiler yer alır.

Doğru hazırlanmış bir beyanname sayesinde uluslararası ticarette şeffaflık sağlanır, vergi uyumuna katkı sunulur ve yasal yükümlülükler yerine getirilir.

Gümrük Çıkış Beyannamesi (GÇB) Nedir?

İhracat işlemlerinde kullanılan zorunlu resmî belgeye Gümrük Çıkış Beyannamesi denir.

Peki GÇB ne demek?
Kısaca: İhraç edilecek malın gümrük idaresine bildirilmesi ve çıkış işlemlerinin resmî olarak başlatılması için düzenlenen beyannamedir.

GÇB üzerinde malın türü, miktarı, alıcı bilgileri, GTİP kodu, taşıma şekli gibi ihracat sürecinin tüm detayları yer alır.

Özetle:
GÇB olmadan ihracat süreci resmî olarak başlayamaz.

GÇB Nereden Alınır?

Gümrük çıkış beyannamesi, Gümrük ve Dış Ticaret Bakanlığı’nın elektronik sistemleri üzerinden oluşturulur. Genellikle süreç, ihracatçılar adına gümrük müşavirleri tarafından yürütülür.

Firmalar GÇB’ye şu yollarla ulaşabilir:

• Gümrük müdürlükleri

• Beyanname Tescil Sistemi (elektronik ortam)

• Gümrük müşavirlik firmaları

İhracat sürecinde hata yapılmaması için profesyonel destek alınması çoğu zaman avantaj sağlar.

Gümrük Çıkış Beyannamesi Nasıl Alınır?

GÇB almak için öncelikle ihracata konu ürünlere ait bilgiler hazırlanır. Bu bilgiler:

• GTİP kodu

• Ürün adı ve açıklaması

• Miktar ve birim

• Fiyat

• Alıcı firma bilgileri

• Taşıma şekli

Bu veriler sisteme girildikten sonra gümrük tarafından kontrol edilir ve uygun bulunursa beyanname tescil edilerek resmî geçerlilik kazanır.

Unutmayın:
Eksik veya hatalı bilgi girilmesi, ihracatın gecikmesine neden olabilir.

Gümrük Çıkış Beyannamesi (GÇB) Sorgulaması Nedir?

GÇB sorgulama, ihracat işlemlerinin doğru yürütüldüğünü kontrol etmek için yapılan bir doğrulama işlemidir.

Bu işlem sayesinde ihracatçı firma:

• Beyannamenin tescil edilip edilmediğini,

• Malın gümrükten çıkışının yapılıp yapılmadığını,

• Belgelerde hata olup olmadığını
  kontrol edebilir.

İhracat sürecinin sağlıklı ilerlemesi için GÇB’nin düzenli olarak takip edilmesi zorunludur.

Gümrük Çıkış Beyannamesi Nasıl Sorgulanır?

GÇB sorgulaması tamamen elektronik ortamda yapılır. Bunun için:

1. GÇB tescil numarası

2. Beyanname yılı

3. Gümrük müdürlüğü bilgisi

girilmesi yeterlidir.

Sorgulama ekranında beyannameye ilişkin tüm detaylar görüntülenebilir:

• Tescil tarihi

• Durum bilgisi

• Kapatma bilgisi

• Taşıma bilgileri

• Ürün detayları

Bu sayede ihracatçı firma süreci adım adım takip edebilir.

GÇB Sorgulama Hangi Yöntemlerle Yapılır?

Gümrük sistemlerinde iki temel sorgulama yöntemi bulunur:

1) Tekil Beyanname Sorgulama

Beyanname numarası ile tek bir GÇB’nin tüm detaylarına ulaşılır.

2) GÇB Listesi Üzerinden Toplu Sorgulama

Belirli bir döneme ait tüm ihracat işlemleri listelenir. Bu yöntem özellikle çok sayıda ihracat yapan firmalar tarafından tercih edilir.

GÇB Sorgulama Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Sorgulama sonucunda görülen bilgiler:

• İhracatın tamamlanıp tamamlanmadığını

• Kapama işleminin yapılıp yapılmadığını

• Beyanname bilgilerinin doğruluğunu

• Eksik belge olup olmadığını

gösterir.

Eksiklik varsa firma düzeltme yapabilir ve süreci hızlandırabilir.

GÇB Sorgulaması Neden Önemlidir?

• Yasal yükümlülüklerin doğru yerine getirildiğini teyit eder.

• KDV istisnası veya iade sürecinde sorun yaşanmasını önler.

• Teşvik süreçlerinde (ör. Dahilde İşleme İzin Belgesi) zorunludur.

• Hataların erken tespit edilmesini sağlar.

• İhracatçı firmanın kayıt düzenine katkı sağlar.

GÇB Sorgulaması Yaparken Sık Karşılaşılan Sorunlar

• Yanlış tescil numarası girilmesi

• Eksik belge bilgisi

• Sistem erişim hataları

• Tarih uyumsuzlukları

Bu sorunlar yaşandığında yapılması gerekenler:

• Beyanname numarasının doğruluğunu kontrol etmek

• Gümrük müşaviriyle iletişime geçmek

• Gümrük müdürlüğünden durum sorgulaması yapmak

GÇB Sorgularken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Tescil numarasının doğru girilmesi

• Beyanname bilgilerinin muhasebe kayıtlarıyla uyumlu olması

• GÇB kapama işleminin zamanında yapılması

• Ürün GTİP bilgisinin doğru belirlenmesi

GÇB kapama yapılmazsa ileride KDV iadesi, teşvik kullanımı ve dış ticaret raporlamaları gibi konularda ciddi problemler oluşabilir.

Gümrük Çıkış Beyannamesi Örneği (2025 Formatı)

Aşağıda örnek bir GÇB seti yer almaktadır. Bu örnek yalnızca açıklama amaçlı hazırlanmıştır.

1. Beyanname Bilgileri

GÇB Tescil No: 2025/TR987654321
Tarih: 12.09.2025
Gümrük Müdürlüğü: Mersin Limanı Gümrük Müdürlüğü

2. İhracatçı Bilgileri

Unvan: Delta Global Dış Ticaret A.Ş.
Vergi No: 9876543210
Adres: Mersin Yenişehir Mah. 34. Cad. No:22

3. Alıcı Bilgileri

Unvan: Seaway Imports Ltd.
Ülke: İngiltere
Adres: 43 Oxford Road, London, UK

5. Taşıma Bilgileri

Taşıma Şekli: Denizyolu
Taşıyıcı Firma: MSC
Çıkış Limanı: Mersin Limanı
Varış Limanı: Felixstowe Port, UK

6. Finansal Bilgiler

Ödeme Şekli: Peşin – Banka Transferi
Muhasebe Kaydı: 600 Yurtdışı Satışlar – 120 Alıcılar
Toplam FOB Değer: 70.000 USD

7. Ek Bilgiler

İhracat Rejimi: 1000 – Kesin İhracat
Durum: GÇB Kapama Bekleniyor

Gümrük Çıkış Beyannamesi, ihracat yapan her işletme için sürecin temel taşıdır.
Doğru hazırlanması, zamanında tescil edilmesi ve düzenli olarak sorgulanması; hem ihracatın sorunsuz işlemesini hem de muhasebe ve vergi süreçlerinin doğru yürütülmesini sağlar.