Gümrük Kıymeti

1. İthal Eşyasının Gümrük Kıymeti

İthal eşyasının gümrük kıymeti, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 23 ila 31. maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 43 ila 57. maddeleri, Gümrük Kıymetine İlişkin 2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği ile çeşitli genelgeler ve tasarruflu yazılarla belirlenmiştir.

1.1. Satış Bedeli Yöntemi (Gümrük Kanunu Md. 24)

Kanunun 24. maddesine göre:

“İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan satışta, 27 ve 28. maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.”

Bu kıymetin esas alınabilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekmektedir:

  • Eşyanın kullanımı üzerindeki kısıtlamalar, eşyanın kıymetini önemli ölçüde etkilememelidir.

  • Diğer koşullarla birlikte Yorum Notları GY Ek 8’deki şartlar göz önünde bulundurulmalıdır.

1.2. Diğer Yöntemler (Gümrük Kanunu Md. 25)

  1. maddeye göre kıymet belirlenememesi durumunda, aşağıdaki sırayla uygulanır:

a) Aynı eşyanın satış bedeli
b) Benzer eşyanın satış bedeli
c) Türkiye içindeki satışlara ait birim fiyata dayalı kıymet
d) Hesaplanmış kıymet

Bu yöntemler arasında sıra gözetilir; bir üst bent uygulanabiliyorsa, bir alt bente geçilemez.

1.3. Son Yöntem (Gümrük Kanunu Md. 26)

24 ve 25. maddelere göre kıymet belirlenememesi durumunda, GATT'ın ilgili hükümleri esas alınarak Türkiye'de mevcut verilere göre kıymet tespit edilir.

Ancak aşağıdaki kıymetler esas alınamaz:

  • Türkiye'deki satış fiyatı

  • İki kıymetten yüksek olanın kabulü

  • İhraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı

  • Kâr hariç maliyet bedeli

  • Diğer ülkelere ihraç edilen eşyanın fiyatı

  • Asgari kıymetler

  • Keyfi/fiktif kıymetler

Satış bedeli yönteminin uygulanamaması durumunda bir sonraki yönteme geçilir.

2. Yurt Dışı Kıymet Araştırması

2.1. Gerekçe ve Dayanak

Gümrük idaresi, beyan edilen kıymeti yukarıdaki yöntemlerle belirleyememesi ve/veya beyanın gözetim/referans/eşik fiyatlardan düşük olması halinde, 2012/29 sayılı Genelge kapsamında Yurt Dışı Kıymet Araştırmasına gider.

2.2. Ön İnceleme

Gümrük idaresi araştırma öncesi şu işlemleri yapmalıdır:

  • Aynı/benzer eşyanın kıymet tespiti

  • GTİP altında farklı eşyaların varlığı nedeniyle farklı kıymet değerlendirmesi

  • Banka transferlerinin teyidi

  • Firmadan muhasebe kayıtlarının istenmesi

2.3. Risk Analizi

Yurt dışı kıymet araştırması yapılabilmesi için aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması gerekir:

  1. Ekonomik gerekçeler bulunmalı ve aynı/benzer eşyanın kıymeti beyan edilen kıymetten %10 yüksek olmalı

  2. Eşya KDV dışında diğer vergilere tabi olmalı (sadece KDV için ciddi şüphe olmalı)

  3. Eşya gözetim belgesine tabi olmalı

2.4. Araştırma Sonuçları ve İşlem Süreci

  • a) Beyan edilen kıymet doğru bulunursa, buna göre işlem yapılır.

  • b) Talebin karşılanamadığı ya da bilgi bulunamadığı bildirilirse, mevcut verilerle değerlendirme yapılır.

  • c) Kıymet doğru değilse, 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve 5237 sayılı TCK hükümleri uygulanır ve Bakanlığa bilgi verilir.

2.5. Süre Sınırı ve Teminat

  • Beyanla tahakkuk eden ve idarece belirlenen vergiler farkı teminata bağlanarak eşya çekilebilir.

  • Talep tarihinden itibaren 1 yıl içinde araştırma tamamlanmazsa, mevcut verilerle işlem yapılır.

2.6. Nihai Değerlendirme

  • Bilgi yokluğu veya sürenin dolması durumunda;

    • Yükümlüden alınan bilgi/belgeler

    • Bakanlıktan gelen veriler

    • Denetim raporları

    • Benzer ithalatlarda kullanılan kıymet

    • GÜVAS verileri dikkate alınarak değerlendirme yapılır.

Sonuçta beyanın kabul edilmesi halinde işlem buna göre tamamlanır. Aksi durumda 24. maddedeki koşullara göre kıymet yeniden belirlenir.

Sevgi ve Muhabbetle, Sağlıcakla Kalınız.
Kocaeli, 05.05.2024

Kerim Çoban
Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi

Yazarımızın Diğer Paylaşımları