Sermaye Enflasyon Düzeltmeleri | Sermayeye İlave, Azaltım ve Vergi (2025 Rehber)

Enflasyon farkları sermayeye ilave edildiğinde vergileme olur mu? KVK 32/B ile sermaye azaltımı, tasfiye ve örneklerle 2025 güncel rehber.

2025 güncel rehber: vergileme, sermaye azaltımı, tasfiye ve pratik örnekler

Enflasyon düzeltmesi 2003’te hayatımıza girdi, 2023 sonu mali tablolarıyla birlikte yeniden uygulamaya döndü. Bugün şirketlerin en çok sorduğu soru şu: “Enflasyon farklarını sermayeye ekledim; azaltım, tasfiye veya dağıtım yaparsam vergi çıkar mı?”
Bu yazıda, VUK mükerrer 298, 555 Sıra No.lu Tebliğ, VUK-176/2024-14 ve KVK 32/B çerçevesinde; sermayeye ilave, başka hesaba nakil/çekiş, tasfiye ve sermaye azaltımı senaryolarını netleştiriyoruz.

Enflasyon Düzeltmesi Kısa Özet

  • Kapsam: Parasal olmayan kıymetler enflasyondan arındırılır (VUK m.298/A).

  • Kayıt: Farklar ilgili kıymetin fark hesaplarına ve enflasyon düzeltme hesabına kaydedilir.

  • Öz sermaye farkları:

    • Geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya

    • Sermayeye ilave edilebilir.

    • Kâr dağıtımı sayılmaz.

  • Ancak: Öz sermaye farkları sermayeye ilave dışında başka hesaba nakledilir veya işletmeden çekilirse; işlemin yapıldığı dönemde vergilenir.

1) Sermayeye İlave mi, Başka Hesaba Nakil mi?

Sermayeye ilave:

  • Vergileme yok; kâr dağıtımı sayılmaz (VUK m.298/A-5, 555 GT).
    Başka hesaba nakil / işletmeden çekiş:

  • Yapıldığı dönemde kurum kazancına alınır ve vergilenir.

2) Sermaye Azaltımı ve KVK 32/B

Sermayeye eklenen unsurlar (nakdî/ayni sermaye, enflasyon düzeltme farkları/özel fonlar, kâr yedekleri vb.) toplam sermaye içindeki paylarına göre oranlanır.

  • Beş tam yıl dolmadan azaltımda: Azaltım önce vergili unsurlardan sayılır; kurumlar vergisi + stopaj doğabilir.

  • Beş yıldan sonra da oranlama yapılır; vergileme yükü unsura göre farklılaşır (ör. nakdî/ayni sermaye genelde vergisiz kalır).

3) Tasfiye Durumu

Tasfiyede öz sermaye kalemlerinin (enflasyon farkları dâhil) ortaklara dağıtımı, işletmeden çekiş sayılabilir.

  • KVK 32/B ve tasfiye kârı hesaplaması birlikte dikkate alınır (VUK-176/2024-14, KVK 17).

4) Enflasyon Düzeltmesine Tabi Kıymetlerin Elden Çıkarılması

Düzeltilmiş kıymet elden çıkarılırsa, bunlara ilişkin enflasyon farkları maliyet sayılır (VUK m.298/A-7).

🔎 Hızlı Bakış Tablosu (Senaryolar ve Sonuçlar)

Senaryo

İşlem

Vergisel Sonuç

Enflasyon farkı sermayeye ilave

Öz sermaye içindeki farklar sermayeye eklenir

Vergi yok; kâr dağıtımı sayılmaz

Enflasyon farkı başka hesaba nakil / çekiş

Sermayeye eklemeden fon aktarımı/çekiş

İşlem döneminde kurum kazancı olarak vergilenir

Sermaye azaltımı – 5 yıl dolmadan

32/B’ye göre oranlama, öncelik vergili unsurlar

KV + stopaj (unsura göre)

Sermaye azaltımı – 5 yıl sonra

32/B oranlaması yine yapılır

Unsura göre vergisiz/stopajlı/KV+stopaj

Tasfiye ve ortaklara dağıtım

Öz sermaye unsurları dağıtılıyor

İşletmeden çekiş varsayımı; 32/B + tasfiye kârı

Düzeltilmiş kıymetin elden çıkarılması

Satış/elden çıkarma

Düzeltme farkı maliyet sayılır

Not: Yeniden değerleme fonlarıyla etkileşim: 555 GT uyarınca, şartlar oluştuğunda enflasyon düzeltmesinde yeniden değerleme fonu öz sermayeden düşülür; bu fonun sermayeye ilavesi düzeltmede sermaye artışı olarak dikkate alınmaz.

5) Mini Örneklerle Anlayalım

Örnek 1 – Sermayeye İlave, Sonra Azaltım (5 yıl dolmadan)

  • 2023 E/D sonucu enflasyon farkı: 3.000.000 TL → 2024’te sermayeye ilave.

  • 2026’da sermaye azaltımı: KVK 32/B oranlaması yapılır; beş yıl dolmadığı için azaltım önce vergili unsurlardan sayılır → KV + stopaj doğabilir.

Örnek 2 – Tasfiye

  • Enflasyon farkı 2.000.000 TL 2024’te sermayeye eklendi.

  • 2026’da tasfiye ve ortaklara dağıtım: 32/B uyarınca unsur tespiti + tasfiye kârı hesabı yapılır; vergileme gündeme gelebilir.

6) Sık Sorulan Sorular (SSS)

S1. Enflasyon farkını sermayeye ekledim. Bu kâr dağıtımı mı?
C: Hayır. VUK m.298/A-5 açık: kâr dağıtımı sayılmaz; vergileme doğmaz.

S2. Sermayeye eklenen farkı beş yıl dolmadan azaltırsak ne olur?
C: KVK 32/B devreye girer. Azaltımın önce vergili unsurlardan yapıldığı kabul edilir; kurumlar vergisi ve/veya stopaj çıkabilir.

S3. Enflasyon farkını başka hesaba aktarırsam?
C: Sermayeye ilave dışındaki her nakil/çekiş; işlem döneminde vergilenir.

S4. Tasfiyede enflasyon farklarını dağıtmak vergisiz mi?
C: Genel olarak hayır. VUK-176/2024-14 ve KVK 32/B çerçevesinde işletmeden çekiş değerlendirmesi yapılır; vergileme doğabilir.

S5. Yeniden değerleme fonu ile enflasyon düzeltmesi nasıl etkileşir?
C: 555 GT’ye göre, enflasyon düzeltmesinde yeniden değerleme fonu öz sermayeden düşülür; fonun sermayeye ilavesi, düzeltmede sermaye artışı sayılmaz.

S6. Düzeltilmiş kıymeti sattığımda farklar ne olur?
C: İlgili enflasyon farkları maliyet sayılır; kazanç hesaplamasında dikkate alınır.

Uygulama Kontrol Listesi

  • 2023 sonu (özel hesap döneminde 2024’te biten) enflasyon düzeltmesi yapıldı mı?

  • ROFM ve toplulaştırılmış yöntem tercihleri belgelendi mi?

  • Öz sermaye farkları alt hesaplarda takip ediliyor mu?

  • Mahsup mu / sermayeye ilave mi? Karar ve tutanak var mı?

  • Sermaye azaltımı planlandığında 32/B oranlaması simüle edildi mi?

  • Tasfiye planında tasfiye kârı + 32/B birlikte modellendi mi?

  • Yeniden değerleme fonları ile E/D etkileşimi doğru kurgulandı mı?

Diğer Makaleler