Geçici Vergi Nedir, Kimler Öder ve Nasıl Hesaplanır?
Geçici Vergi Nedir?
Geçici vergi, gelir ve kurumlar vergisine tabi mükelleflerin yıl içinde elde ettikleri kazançlar üzerinden, nihai vergi ödemesinden mahsup edilmek üzere üçer aylık dönemlerle ödedikleri bir ön vergilendirme sistemidir. Bu vergi, vergi ödeme takviminin yıl geneline yayılmasını ve devletin gelirlerinin sürekliliğini sağlamak amacıyla uygulanır.
Geçici Vergi Kapsamına Hangi Kazançlar Girer?
Geçici vergi, ticari kazanç, zirai kazanç ve serbest meslek kazancı elde eden gelir vergisi mükellefleri ile kurum kazancı elde eden kurumlar vergisi mükelleflerini kapsar. Bu kazançların, her geçici vergi dönemi sonunda beyanname ile beyan edilip vergi dairesine ödenmesi gerekir.
Kimler Geçici Vergi Ödemez?
Basit usulde vergilendirilen mükellefler, ücret geliri elde edenler, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri ile kira geliri beyan edenler geçici vergi ödeme yükümlülüğü dışında kalır. Ayrıca sadece istisna ve muafiyet kazançlarına sahip olan mükellefler de geçici vergi beyannamesi vermez.
Geçici Vergi Oranları Nedir?
2025 yılı geçici vergi oranları aşağıdaki gibidir:
Gelir vergisi mükellefleri için: %15
Kurumlar vergisi mükellefleri için: %25
Bu oranlar, gelir vergisi ödeme yükümlülüğünde dikkate alınan vergi dilimleri ile birlikte değerlendirilmez; çünkü geçici vergi sabit oranlı bir vergidir.
Geçici Vergi Dönemleri Nedir?
Geçici vergi dönemleri, takvim yılı esas alınarak üçer aylık dilimlere ayrılır:
Dönem: Ocak – Şubat – Mart
Dönem: Nisan – Mayıs – Haziran
Dönem: Temmuz – Ağustos – Eylül
Dönem: Ekim – Kasım – Aralık
Her dönemin bitimini izleyen ikinci ayın 17. günü akşamına kadar geçici vergi beyannamesi verilmeli ve vergi dairesi aracılığıyla ödeme yapılmalıdır.
Geçici Vergiye Esas Kazanç Nasıl Tespit Edilir?
Geçici vergide, kazanç tespiti, işletmelerin dönemsellik ilkesine uygun şekilde üçer aylık gelir-gider hesaplamasına dayanır. Bu hesaplama sonucunda elde edilen ticari kâr ya da kurum kazancı üzerinden geçici vergi oranı uygulanarak vergi hesaplanır.
Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?
Örneğin bir işletme yılın ilk çeyreğinde 300.000 TL ticari kazanç elde ettiyse ve gelir vergisi mükellefi ise, bu tutarın %15’i olan 45.000 TL geçici vergi olarak hesaplanır. Kurumlar için bu oran %25’tir. Dönemsel zarar oluşması halinde geçici vergi ödeme zorunluluğu bulunmaz, ancak zarar sonraki dönemle mahsup edilemez.
Geçici Vergi Beyannamesi İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Geçici vergi beyannamesi vermek için aşağıdaki evraklar gereklidir:
Döneme ilişkin gelir tablosu
Gider belgeleri ve muhasebe kayıtları
Varsa önceki döneme ait mahsup edilecek geçici vergi
Beyanname formu ve elektronik imza (e-Beyanname sistemi üzerinden)
Mükellefler beyannamelerini Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) sisteminden elektronik ortamda iletebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Geçici vergi ödenmezse ne olur?
Vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanır. Bu nedenle beyan ve ödeme süresine dikkat edilmelidir.
2. Geçici vergi yıl sonunda tekrar ödenir mi?
Hayır. Yıl sonunda hesaplanan gelir/kurumlar vergisinden geçici vergi düşülür. Eksikse kalan kısmı ödenir, fazlaysa iade alınabilir.
3. Geçici vergi dönemlerinde zarar oluşursa beyan gerekir mi?
Evet. Zarar beyan edilir ancak geçici vergi doğmaz ve mahsup edilemez.
4. Geçici vergi hangi vergi dairesine ödenir?
Mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesi üzerinden ödeme gerçekleştirilir. Ödemeler e-Devlet veya GİB sistemi üzerinden de yapılabilir.
