Vergi Borcu Tecil Edilebilir mi? 6183/48’e Göre Tecil ve Taksitlendirme Şartları Nelerdir?

1. Tecil Nedir? Amacı Nedir?

Tecil, vadesinde ödenmeyen veya ödenmesi hâlinde mükellefi “çok zor durumda” bırakacak amme alacaklarının, belirli şartlar altında ertelenmesi ve taksitlendirilmesi anlamına geliyor.

Bu uygulamanın temel amaçları:

  • Mükellefi, haciz, cebri tahsil, malın paraya çevrilmesi gibi sert tahsil yöntemleriyle karşı karşıya bırakmamak,

  • Devlet ile mükellef arasında güven ilişkisini güçlendirmek,

  • Mükellefin vergiye gönüllü uyumunu artırmak,

  • Vergi gelirlerinde süreklilik sağlamak.

Yani tecil, bir “af” değil; borcun faiz uygulanarak zamana yayılması ve tahsilatın sürdürülebilir şekilde yapılması.

2. Hukuki Dayanak: 6183 Sayılı Kanunun 48. Maddesi

Tecil ve taksitlendirme uygulamasının hukuki temeli, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48. maddesi.

Bu maddeye göre;

  • Amme alacağının vadesinde ödenmesi,

  • Haciz uygulanması,

  • Haczedilen malların paraya çevrilmesi

halleri borçluyu çok zor duruma düşürecekse, alacaklı amme idaresi, Kanunda belirtilen şartlarla borcu 36 ayı geçmemek üzere tecil ederek taksite bağlayabiliyor.

Burada önemli nokta şu:
➡️ Tecil, otomatik bir hak değil, idarenin takdirine bağlı bir uygulama.

3. Tecilden Kimler Yararlanabilir?

Tecilden yararlanmak için:

  • Vadesi geçmiş amme borcu olan,

  • Bu borç sebebiyle çok zor durumda olduğu kabul edilen,

  • Kanunda yer alan şartları (teminat, iyi niyet, yazılı başvuru vb.) taşıyan,

gerçek veya tüzel kişiler tecil talebinde bulunabiliyor.

Her borçlu için tecil kararı, ilgili tahsil dairesinin ve alacaklı amme idaresinin takdirine göre veriliyor.

4. Tecil Şartları Nelerdir?

Tecil talebinin kabul edilmesi için üç temel şart öne çıkıyor:

  1. Borçludan teminat alınması,

  2. Borç ödemede iyi niyet sahibi olunması,

  3. Borçlunun yazılı müracaatta bulunması.

4.1. Teminat Şartı

Kural olarak, 6183 sayılı Kanunun 10. maddesinde sayılan maddi teminatlar aranıyor. Örneğin:

  • Nakit para,

  • Banka teminat mektupları,

  • Sigorta şirketleri kefalet senetleri,

  • Devlet iç borçlanma senetleri,

  • Haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar.

Borçlu maddi teminat gösteremiyorsa, Kanunun 11. maddesi kapsamında şahsi kefalet de, tahsil dairesinin uygun görmesi hâlinde teminat olarak kabul edilebiliyor.

4.2. İyi Niyet Şartı

İdare, borçlunun borç ödeme alışkanlığını ve geçmiş performansını da dikkate alıyor.

  • Sürekli borcunu ödemeyen,

  • Ödeme planlarını sık sık ihlal eden,

  • Ödeme niyetinin zayıf olduğu düşünülen borçluların tecil talepleri, çok zor durumda olsalar bile reddedilebiliyor.

4.3. Yazılı Müracaat Şartı

Tecil, talebe bağlı bir uygulama.

  • Borçlu bizzat,

  • Kanuni temsilcisi,

  • Vekâlet verilmiş temsilcisi

aracılığıyla yazılı başvuru yapmak zorunda.

5. Tecil ve Taksitlendirmede Teminat Sınırı: 250.000 TL Kuralı

Tecil edilecek borcun tutarı teminat şartını da doğrudan etkiliyor.

  • Alacaklı her bir tahsil dairesine (vergi dairesi vb.) tecil edilecek borçların toplamı 250.000 TL’yi AŞMIYORSA, teminat aranmıyor.

  • Toplam tutar 250.000 TL’yi aşıyorsa, teminat zorunlu hale geliyor ve gösterilmesi gereken teminat tutarı, 250.000 TL’yi aşan kısmın yarısı olarak hesaplanıyor.

Örnek:
Mükellef (A)’nın 800.000 TL borcu için tecil talep ettiği durumda:

  • Teminat aranmayan kısım: 250.000 TL

  • Kalan kısım: 800.000 – 250.000 = 550.000 TL

  • Teminat zorunlu kısım: 550.000 / 2 = 275.000 TL

Vergi dairesi, bu durumda 275.000 TL değerinde teminat isteyebiliyor.

6. Tecil Kapsamına Giren ve Girmeyen Borçlar

6.1. Tecil Kapsamına Giren Borçlara Örnekler

Aşağıdaki borç türleri, belirli şartlarla tecil kapsamına girebiliyor:

  • Gelir vergisi,

  • Kurumlar vergisi,

  • Katma Değer Vergisi (belirli özel süre sınırlarıyla),

  • Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi kapsamındaki borçlar,

  • Motorlu Taşıtlar Vergisi,

  • Trafik idari para cezaları,

  • Yükseköğrenim kredi borcu ve harç kredisi,

  • Karayolu Taşıma Kanunu’na dayalı idari para cezaları ve geçiş ücretleri,

  • Ecrimisil ve bazı hak alacakları.

Ayrıca metinde belirtildiği üzere:

  • KDV, müracaat tarihinden itibaren en fazla 6 ay,

  • 7440 sayılı Kanun kapsamındaki “Ek Vergi” ve

  • 7456 sayılı Kanun kapsamındaki “Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi”, müracaat tarihinden itibaren en fazla 12 ay süreyle tecil edilebiliyor.

6.2. Tecil Kapsamına Girmeyen Borçlara Örnekler

Aşağıdaki borçlar ise tecil kapsamı dışında:

  • Geçici vergi,

  • Özel Tüketim Vergisi (ÖTV),

  • Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV),

  • Özel İletişim Vergisi,

  • Birçok harç, fon ve pay (turizm payı, eğitime katkı payı vb.),

  • Kamu ihaleleri ve sözleşmeleriyle ilgili bazı damga vergileri.

Bu ayrım, pratiğe dönük olarak önemli; çünkü her vergi borcu için tecil talebi yapılamıyor.

7. Tecil Faizi Oranı ve Hesaplama Yöntemi

Tecil, borcun faizsiz ötelenmesi değil; tecil faizi uygulanarak yapılan bir ödeme kolaylığı.

  • Tecil faizi, tecil müracaat tarihinden (başvuru vade tarihinden önce yapılmışsa, vadeyi takip eden günden) ödemenin yapıldığı tarihe kadar geçen süre için uygulanıyor.

  • 21.05.2024 tarihinden itibaren yıllık tecil faizi oranı %48 olarak uygulanıyor.

  • Önceki dönemlerdeki oranlar da tahsilat genel tebliğleriyle değişmiş durumda (örneğin; %36, %24, %15 gibi).

Hesaplama formülü:

Tecil Faizi = Taksit Tutarı x Yıllık Tecil Faizi Oranı x Gün Sayısı / 36.000

Burada 36.000; 100 (yüzde) x 360 (gün) üzerinden kullanılan basit faiz esasından kaynaklanıyor.

Önemli noktalar:

  • Tecil faizi borcun tamamı üzerinden değil, her taksit için ayrı ayrı hesaplanıyor.

  • Her taksit için gün sayısı, müracaat tarihi esas alınarak ödeme günü dahil edilmek suretiyle hesaplanıyor.

8. Tecil ve Taksitlendirme Başvurusu Nasıl Yapılır?

Borçlarını tecil ve taksitlendirmek isteyen mükellefler başvurularını şu kanallardan yapabiliyor:

  1. Dijital Vergi Dairesi (dijital.gib.gov.tr) üzerinden

    • “Taksitlendirme/Tecil Talep İşlemleri (6183 S.K. 48. Md. Kapsamında)” menüsü aracılığıyla elektronik ortamda,

  2. Tecil ve Taksitlendirme Talep Formu ile

    • Bağlı olunan vergi dairesine bizzat,

    • Veya posta yoluyla.

Başvuruda genellikle:

  • Borcun türü ve tutarı,

  • Ödeme planı önerisi (kaç taksitte ödeme talep edildiği),

  • Gelir-gider durumu ve ödeme güçlüğünü gösteren bilgiler,

  • Gerekli ise teminat bilgileri,

yer alıyor.

9. Tecil Dosyası İhlal Edilirse Ne Olur?

Taksitlerin, hesaplanan tecil faiziyle birlikte ve tam olarak ödenmesi gerekiyor. Aksi hâlde:

  • Tecil şartları ihlal edilmiş sayılıyor,

  • Gösterilen teminat paraya çevrilebiliyor,

  • Cebri icra süreçleri yeniden devreye giriyor,

  • Tecil bozulduğunda, borçlara normal vade tarihinden itibaren gecikme zammı hesaplanıyor,

  • Ödenen taksitler borca mahsup ediliyor; ancak bazı durumlarda ödenmiş tecil faizleri iade edilmiyor.

9.1. “Tecilin Geçerli Sayılması” Uygulaması

Tecil ihlal edilse bile, borçlu yeniden başvurarak:

  • Daha önce yaptığı ödemelerin tecilli sayılmasını,

  • Kalan borcun yeni bir ödeme planına bağlanmasını

talep edebiliyor. Bu, uygulamada “tecilin geçerli sayılması” olarak adlandırılıyor.

Bu durumda:

  • Tecil faizi, ilk tecil müracaat tarihinden itibaren hesaplanmaya devam ediyor,

  • Toplam ödeme süresi, Kanunda öngörülen azami süreyi (36 ay) aşamıyor.

10. Tecil Edilen Borçlar Nasıl ve Nereden Ödenir?

Taksitli ödemeler, yaygın kanallar üzerinden yapılabiliyor:

  • gib.gov.tr / Dijital Vergi Dairesi / GİB Mobil:

    • Anlaşmalı bankaların kredi kartları,

    • Banka kartları veya banka hesabı,

    • Yurt dışı banka kartları ve ödeme yöntemleri,

  • Anlaşmalı bankalar:

    • Şubeler,

    • İnternet bankacılığı, mobil bankacılık vb.,

  • PTT iş yerleri,

  • Tüm vergi daireleri.

10.1. Erken Ödeme Mümkün mü?

Evet. Tecil edilen borçlar, taksit ödeme tarihlerinden önce de ödenebiliyor. Bu durumda, sadece müracaat tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için tecil faizi hesaplanıyor.

10.2. Taksitlerin Vade Yapısı

  • Taksitler genellikle aylık belirleniyor.

  • Taksitlerin, ilgili ayın son gününe kadar ödenmesi gerekiyor.

  • Ayın son günü resmi tatile denk geliyorsa, takip eden ilk iş günü mesai sonuna kadar ödeme yapılabiliyor.

11. Tecilden Yararlanan Borçlu “Borcu Yoktur” Yazısı Alabilir mi?

Evet, belirli bir şartla.

  • Tecil ve taksitlendirilen borcun %10’unun ödenmesi,

  • Borçlunun ayrıca başka vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,

hâlinde, ilgili idare tarafından “vadesi geçmiş borcu yoktur” yazısı verilebiliyor.

Bu uygulama, özellikle:

  • Kamu ihalelerine katılacak,

  • Teşvik ve destek başvurusu yapacak,

  • Resmî mercilere borcu yoktur ibraz etmek zorunda olan mükellefler için kritik.

12. Uzlaşma, Pişmanlık ve Ceza İndirimi Hallerinde Tecil

  • Uzlaşma (tarhiyat öncesi veya sonrası):
    Uzlaşma sonucu tahakkuk eden vergilere ilişkin cezalar için zor durum nedeniyle tecil ve taksitlendirme talep edilebiliyor.

  • Pişmanlıkla beyan (VUK md. 371):
    Pişmanlık hükümleri kapsamında beyan edilen vergi aslı ve pişmanlık zammı, tecil kapsamına girmiyor.

  • Ceza indirimi (VUK md. 376):
    Ceza indiriminden yararlanmak için ödeme belirli sürelere bağlı olduğu için, bu durumda taksitlendirme imkânı bulunmuyor.

Tecil ve Taksitlendirme, “Nefes Alma Alanı” Doğru Kullanılmalı

6183 sayılı Kanunun 48. maddesi kapsamında tecil ve taksitlendirme, ödeme gücü geçici olarak zayıflayan mükellefler için önemli bir nefes alma alanı sunuyor.

Ancak:

  • Tecil taleplerinde şeffaf ve gerçekçi ödeme planı sunmak,

  • Teminat ve iyi niyet şartlarını sağlamak,

  • Taksitleri zamanında ve eksiksiz ödemek,

  • Tecilin bozulması hâlinde ortaya çıkacak gecikme zammı ve cebri icra sonuçlarını gözetmek,

mükellef açısından hayati öneme sahip.

Diğer Makaleler