Kur Farkı Faturası Nedir? Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır? Nasıl Kesilir?

Kur Farkı Faturası Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

Döviz kurlarındaki dalgalanmalar, ticari hayatta işletmeler için "kur farkı" kavramını önemli hale getirir. Özellikle dövizli alım satım işlemlerinde, mal veya hizmetin teslim edildiği tarih ile ödemenin yapıldığı tarih arasında ortaya çıkan kur değişiklikleri, işletmelerin lehine ya da aleyhine bir fark yaratır. Bu farkın vergi kanunları çerçevesinde belgelendirilmesi gerekir ve bu noktada kur farkı faturası devreye girer. Peki, kur farkı faturası nasıl kesilir ve bu süreçte nelere dikkat edilmelidir? Bu yazımızda, kur farkı faturası düzenleme zorunluluğundan muhasebe kayıtlarına kadar tüm detayları ele alacağız.

Faturada Kur Farkı Nasıl Hesaplanır?

Kur farkının hesaplanması, dövizli işlemin iki farklı tarihteki Türk Lirası karşılıkları arasındaki farka dayanır. Öncelikle, döviz cinsinden düzenlenen asıl faturanın kesildiği tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden TL karşılığı bulunur. Ardından, ödemenin yapıldığı veya tahsilatın gerçekleştiği tarihteki yine T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru ile döviz bedeli çarpılarak yeni TL karşılığı hesaplanır. İki TL değeri arasındaki pozitif ya da negatif fark, kur farkını oluşturur. Lehe kur farkı oluşması durumunda, yani tahsilat anındaki kurun fatura anındaki kurdan yüksek olması halinde, satıcı tarafından alıcıya bir kur farkı faturası düzenlenir.

Kur Farkı İçin Fatura Zorunlu mu?

Evet, kur farkları için fatura düzenlenmesi bir tercih değil, yasal bir gerekliliktir. Vergi Usul Kanunu ve ilgili tebliğler uyarınca, mal ve hizmet teslimlerine bağlı olarak ortaya çıkan kur farklarının fatura ile belgelendirilmesi esastır. Kur farkı faturası düzenleme zorunluluğu, işlemin KDV matrahını etkilemesi sebebiyle büyük önem taşır. Konuyla ilgili yayımlanan kur farkı faturası düzenleme zorunluluğu tebliğ maddeleri, bu işlemin usul ve esaslarını net bir şekilde belirlemiştir. Bu nedenle, dönem sonunda veya tahsilat sırasında ortaya çıkan lehe kur farkları için mutlaka fatura kesilmelidir.

Kur Farkı Faturasında KDV Oranı Nedir?

En çok merak edilen konulardan biri de kur farkı faturalarının KDV'ye tabi olup olmadığıdır. KDV Genel Uygulama Tebliği'ne göre, bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulmasından sonra ödenmesi halinde, kur farkları matraha dahildir. Dolayısıyla, kur farkı faturası KDV dahil mi kesilir sorusunun cevabı evettir. Kur farkı, asıl mal veya hizmetin tabi olduğu KDV oranına tabidir. Örneğin, %20 KDV oranına sahip bir ürün için oluşan kur farkı için kesilecek faturada da KDV oranı %20 olmalıdır.

Faturalarda Kur Neye Göre Belirlenir?

Ticari işlemlerde döviz kurunun belirlenmesi, fatura tarihi ve ödeme tarihi olmak üzere iki aşamada önemlidir. Fatura düzenleme anında, eğer taraflar arasında anlaşılmış spesifik bir kur yoksa, genellikle işlemin yapıldığı günkü T.C. Merkez Bankası (TCMB) döviz alış kuru esas alınır. Kur farkının hesaplanmasında ise yine ödemenin yapıldığı tarihteki TCMB döviz alış kuru dikkate alınır. Bu standart uygulama, hem muhasebe kayıtlarının doğruluğu hem de olası vergi incelemelerinde tutarlılık sağlamak adına kritik bir öneme sahiptir. Unutulmamalıdır ki kur farkı faturası TL mi kesilir sorusunun yanıtı da evettir; hesaplanan kur farkı TL cinsinden faturalanmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Kur farkı faturası ödenir mi?

Evet, kur farkı faturası hukuken ve ticareten ana alacağın bir parçası olarak kabul edilir. Satıcının lehine oluşan kur farkı için kestiği fatura, alıcı tarafından ödenmesi gereken bir borçtur. Aynı şekilde, alıcının lehine bir fark oluştuğunda alıcı da satıcıya fatura keser ve bu bedel satıcı tarafından ödenir veya borcundan düşülür.

2. Kur farkı faturası temel mi ticari mi olarak kesilir?

E-Fatura sisteminde kur farkı faturaları için kullanılacak senaryo, faturanın kim tarafından kime kesildiğine göre değişir. Genellikle alıcı ve satıcı arasındaki ticari ilişkiye dayandığı için "Ticari Fatura" senaryosu kullanılır. Bu, alıcının faturayı kabul etme, reddetme veya iade etme gibi seçeneklere sahip olmasını sağlar. Ancak taraflar arasındaki anlaşmaya bağlı olarak "Temel Fatura" senaryosu da tercih edilebilir.

3. Kur farkı faturası muhasebe kaydı nasıl yapılır?

Satıcı, lehine oluşan kur farkı için fatura kestiğinde, bu tutarı gelir olarak kaydeder. Genellikle "601 - Yurt Dışı Satışlar" veya "646 - Kambiyo Karları" hesabına alacak, "391 - Hesaplanan KDV" hesabına alacak ve "120 - Alıcılar" hesabına borç kaydı yapılır. Alıcı ise bu faturayı gider olarak işler. Genellikle "656 - Kambiyo Zararları" hesabına borç, "191 - İndirilecek KDV" hesabına borç ve "320 - Satıcılar" hesabına alacak kaydı yaparak kur farkı faturası muhasebe kaydı işlemini tamamlar.

4. Kur farkı faturası düzenleme zorunluluğu ne zaman başlar?

Kur farkı faturası düzenleme zorunluluğu, dövizli işlemlerde ödemenin veya tahsilatın yapıldığı anda ortaya çıkar. Yani fatura tarihi ile tahsilat tarihi arasında kur farkı oluştuğu gün, faturalandırma yükümlülüğü doğar. Özellikle geçici vergi dönemleri veya hesap dönemi sonlarında, henüz tahsil edilmemiş dövizli alacak ve borçlar için kur değerlemesi yapılır ve oluşan farklar gelir veya gider tablosuna yansıtılır ancak bu değerleme için fatura kesilmez. Fatura kesme zorunluluğu, fiili ödeme anında gerçekleşir.